U herinnert zich vast nog wel het verhaal van de doodgebeten zwaan in het Stadspark waarover wij een tijdje geleden berichtten.
Welnu, hieronder het volledige verhaal, met een goeie afloop.
Een beeldig kerstverhaal…
Nadat eindelijk een oplossing gevonden was voor de jarenlange leegstand van de vijver van het stadspark en verschillende (water)vogels er hun weg terug naartoe vonden, werd als kers op de taart, de fauna op en rond de vijver vervolledigd met de allermooiste watervogels die bestaan, zwanen.
Het uitzetten van de zwanen in juni 2010 was een gezamenlijk initiatief van wijkvereniging Klein Antwerpen en buurtfoyer Elcker-Ik.
In samenspraak met het district Antwerpen en de Groendienst werd besloten twee koppels zwanen op de vijver te zetten. Eén koppel witte, en één koppel zwarte.
De witte zwanen werden Eduard genoemd, naar Eduard Kijling, de ontwerper van het Stadspark, en Victorine, naar de kloosterorde die in de 15de eeuw in het St Margrietenklooster woonde dat toen op de plaats stond waar nu het Stadspark is.
De zwarte zwanen kregen de namen Elcker en Ikke, genoemd naar het gelijknamige buurtfoyer in de Breughelstraat.
Ze waren onafscheidelijk, de koppels dan, want de zwarte zwanen dobberden vooral aan de kant van de Quinten Matsijslei, de twee witte plonsden liefst in de buurt van het standbeeld langs de Van Eycklei.
Het was even wachten tot de zwanen volwassen waren (op 3-jarige leeftijd) en vol ongeduld wachtten we op nageslacht. Het leek erop dat Eduard en Victorine als eerste kuikentjes op de wereld zouden zetten. In hun nest lagen immers 6 eieren.
Maar voor het zover was merkten de medewerkers van de Antwerpse groendienst op een woensdagochtend in mei 2012 een gewonde zwaan op in de vijver van het stadspark. De brandweer kwam ter plaatse alsook de vzw Socio die de zwaan over bracht naar een dierenarts. Die stelde vast dat de verwondingen het resultaat waren van een aanval door een jachthond. Het zwaantje liep onder andere een openbeenbreuk op aan de linkervleugel en had diepe rugwonden. Wegens de ernst van de blessures besliste de dierenarts over te gaan tot euthanasie.
‘De zwaan was aan het broeden op een nest van zes eieren. Na de aanval keerde haar mannelijke partner niet meer terug naar het nest waardoor de eieren niet worden uitgebroed’, zegt schepen van Dierenwelzijn Luc Bungeneers (Open VLD). De schepen gaf buurttoezichters de opdracht om tijdens het broedseizoen extra aandacht te schenken aan loslopende honden. Honden moeten aan de leiband (met uitzondering van loopzones).
De loslopende hond had meer beëindigd dan het leven van een zwaan. De zes eieren moesten vernietigd, Eduard zwom doelloos op de vijver, op zoek naar zijn vrouwtje, en ook Elcker en Ikke, de zwarte zwanen, waren van slag.
Om zo snel mogelijk het evenwicht op de vijver te herstellen, en de treurende Eduard van nieuw gezelschap te voorzien, werd een paar weken later een nieuwe vrouwtjeszwaan uitgezet. Het was een jong dier, amper 1 jaar oud, en we noemden haar VictorineII. Eduard verwelkomde haar met open vleugels, en we slaakten een zucht van opluchting.
Een paar maanden later echter leek het of de liefde over was. Eduard zwom rondjes achter het standbeeld aan de Van Eycklei, en de nieuwe Victorine vertoefde aan de andere kant van de vijver, bij de speeltuin. Verder uit elkaar konden ze niet gaan zitten. De laatste keer dat ze samen gesignaleerd werden, was op het 11 juli feest in het park. Daarna zaten ze elk aan ‘hun’ kant van de vijver.
Wat was er gebeurd? Waarom was de liefde over? We moesten het niet ver gaan zoeken. Elcker en Ikke, eveneens van slag door de dood van de witte zwaan, hadden hun overmacht gemerkt op de ene witte zwaan, en waren niet tuk op de nieuwkomer. Het nieuwe koppel werd door hen van elkaar gescheiden.
Zwarte zwanen zijn exoten en komen uit Australië. Buiten hun typerend uiterlijk, zwart verenpak en rode snavel, verschilt ook hun levenscyclus van die van witte zwanen. De broedperiode van zwarte zwanen breekt enkele weken tot maanden vroeger aan dan die van de witte, en in hun broedperiode kunnen zwanen uiterst agressief zijn. Die agressie hebben Elcker en Ikke jammer genoeg uitgewerkt op de jonge Victorine die zich misschien iets te dicht in hun territorium begaf.
Een alerte voorbijgangster zag beide volwassen zwarte zwanen de jonge witte aanvallen, op een koude dag in november 2012 en klom over het hekwerk om zo de witte zwaan te beschermen tegen haar belagers. Ze nam het gewonde dier in haar armen mee naar de politie die meteen contact opnam met een gespecialiseerde organisatie, het VOC, opvangcentrum voor gewonde vogels en wilde dieren, uit Brasschaat. Marcel van het VOC kwam Victorine ophalen en nam haar mee voor verzorging en observatie.
Toen ging het van kwaad naar erger. De zwarte zwanen begaven zich meer en meer in het territorium van Eduard die alleen geen verhaal had tegen de 2 volwassen zwanen. Meestal koos hij tijdig het hazenpad wanneer hij beiden in aantocht zag, maar soms kwam het tot een keiharde confrontatie. Dag op dag, week na week …
We moesten hier iets aan doen. Tijdens de eerstvolgende vergadering van de wijkvereniging werd besloten om niet alleen Victorine terug in de vijver te zetten, maar een extra koppel witte zwanen erbij te zetten, ter versterking.
Nog diezelfde week vertrokken we ’s morgens vroeg om bij de kweker in Dessel een koppel witte zwanen op te halen. Van de kweker reden we met het koppel achterin de camionette naar Brasschaat om daar Victorine op te pikken. En dan zo snel mogelijk terug naar Antwerpen om de drie zwanen uit te zetten in de vijver van het Antwerpse stadspark.
Een cameraploeg van ATV en een fotograaf stonden ons op te wachten, samen met leden van de wijkvereniging en sympathisanten.
Eduard, gevleid door alle aandacht, kwam dichterbij en keer nieuwsgierig toe.
Met een grote zwaai zette Christiaan Ketele, voorzitter van de wijkvereniging Klein Antwerpen, Victorine over de omheining. Ze strekte haar hals, schudde haar veren en spreidde haar vleugels.
Eduard cirkelde om haar heen, en zette zijn verenpak op. Een prachtig zicht!
Dan was het de beurt aan het koppeltje. De nieuwe zwanen hadden ook een naam gekregen natuurlijk. Het mannetje heet Patrick, naar onze vorige burgemeester, en het vrouwtje Chris, naar de vorige voorzitter van het Antwerpse district Chris Anseeuw. De echte Chris Anseeuw was aanwezig op deze heuglijke gebeurtenis en had de eer het vrouwtje te mogen uitzetten. Carolien Krijnen, eveneens van de wijkvereniging, kreeg Patrick in haar armen.
De zwanen lieten zich gewillig in mensenarmen leggen en strekten nieuwsgierig hun lange hals uit. Enkel aan het snelle bonzen van hun hart kon je merken dat ze toch wel een beetje nerveus waren.
Het nieuwe koppel werd gelijktijdig over de omheining gezet en snelde naar de waterkant.
Het was alsof het nooit anders geweest was. De zwanen bleven dicht bij mekaar in de buurt, maar toch kon je steeds duidelijk de 2 koppeltjes onderscheiden, Eduard en Victorine, en Chris en Patrick. En ze zagen er echt wel heel tevreden uit.
De ATV camera draaide nog, en het toestel van de GVA fotograaf stond nog op zijn statief toen luid toeterend de twee zwarte zwanen hun komst aankondigden. Eduard en Victorine klommen zo snel ze konden terug aan wal terwijl Chris en Patrick nietsvermoedend bleven ronddobberen. De twee zwarte zwanen stortten zich op het nieuwe witte koppeltje en onze voorzitter moest tussenbeide komen. Hopelijk was dit een eenmalig feit en zouden de 4 witte zwanen snel hun rechtmatige plek in de vijver opeisen. Het zou een kwestie van tijd zijn voor 2 zwarte zwanen niet meer zouden opdurven tegen 4 witte.
Wat hadden we het mis.
Een paar keer per dag werden de witte zwanen belaagd en fysiek aangevallen door de zwarte. Moedige wandelaars sprongen over de omheining om de zwarte zwanen weg te jagen, ook de medewerkers van de Groendienst hielden een oogje in het zeil maar we konden natuurlijk niet elk moment van elke dag klaarstaan.
Op 30 december kregen we een mail van de politie die was opgeroepen door een wandelaar die gezien had hoe Eduard tot bloedens toe werd aangevallen door de 2 zwarte zwanen. Wat nu? Hoe konden we ervoor zorgen dat deze 6 prachtige dieren in harmonie samen konden leven?
We namen contact op met het VOC, waar Victorine verzorgd was na de aanval van de zwarte zwanen, en het VOC stelde voor om tijdelijk één zwarte zwaan van de vijver te halen en bij hen onder te brengen. De overblijvende zwarte zwaan zou dan wellicht niet meer aanvallen, en de 4 witte konden dan eindelijk hun plek in de vijver claimen. Na een paar weken zou hij de gevangen zwarte zwaan weer komen uitzetten. Het plan klonk goed, op die manier zouden we alle 6 zwanen kunnen houden.
Nog diezelfde week kwam het VOC met 2 vrijwilligers, grote (schep)netten, dekens en een emmer voer naar Antwerpen. Met voer lokten ze de zwanen aan wal, het was dan een kleinigheid om er één te vangen.
Maar die slimme beesten waren niet voor 1 gat te vangen. En ze hadden er lol in. Keer op keer ontsnapten ze aan de netten. Met momenten was het zelfs bijna grappig. 
Na anderhalf uur belde het VOC een laatste vrijwilliger, een duiker. Die stond een half uur later paraat, compleet in uitrusting, spectaculair.
Marcel van het VOC en zijn vrijwilligers spanden een net over het smalste stuk van de vijver, onder het witte bruggetje, en de duiker zou de zwanen er naar toe drijven. Ze moesten er maar één vangen.
Een paar minuten later zat één zwaan in het net, deze werd voorzichtig uit het water gehaald, in een soort van dwangbuis gestoken, zodat ze zich niet kon pijn doen, en achter in de camionette gelegd, op weg naar Brasschaat voor een paar weken. De andere zwaan zwom eenzaam rondjes voor onze neus, en toeterde erop los. Wat zielig.
Gelukkig was het maar voor even. Na een paar weken zou het VOC de zwaan terugbrengen en weer bij zijn vrouwtje zetten, eens de witte zwanen hun plek hadden opgeëist en er rust was op de vijver.
Of toch niet?
Nog geen kwartier later viel de overgebleven zwarte zwaan de 4 witte weer aan. Uit colère omdat haar mannetje weggenomen was? De aanvallen gingen van kwaad naar erger. En we belden teneinde raad naar het VOC.
“Niets aan te doen, ik kom de ander ook halen, en zoek een goede thuis voor het koppel”.
Een dag later stonden ze er weer. Marcel, de duiker en een stel vrijwilligers. Het ging een stuk vlotter dan eerder die week, alhoewel het zwarte zwaantje natuurlijk door had wat er aan de gang was en zich niet zo vlot naar het net liet drijven.
Uiteindelijk lukte het op precies dezelfde manier. Eens gevangen liet ze zich gedwee inpakken. Zou ze weten dat ze naar haar ventje ging? Wie weet.
Jammer dat de 6 zwanen niet in harmonie samen konden leven. Dankzij de vrijwilligers van het V.O.C. is de vrede hersteld op de vijver, en zijn de witte zwanen veilig.
Een paar dagen later belde Marcel ons met verlossend nieuws. Hij had een prachtdomein gevonden voor de zwarte zwanen, ergens in Brasschaat, met een grote vijver. Een dag later zette hij ze daar uit en mailde ons er een paar mooie foto’s van. Het gaat jullie goed ginder, Elcker en Ikke.
Op de Antwerpse vijver is het ondertussen mooi om te zien hoe de 4 witte zwanen langzaam maar zeker hun territorium uitbreiden. Ze zwemmen steeds verder en verder weg, maar blijven altijd dicht bij elkaar. Alsof het nooit anders is geweest.
Op de blog van Carolien Krijnen staat ook nog een verhaal hierover, of u kan de reportage bekijken in het nieuws van 21 december 2012 op de site van ATV.
